روزشمار مهمترین وقایع ایران در طول جنگ جهانی اول:

تورج اتابکی پژوهشکده بین‌المللی تاریخ اجتماعی، آمستردام

سال ۱۹۱۴:

۹ مرداد ۱۲۹۳	آغاز جنگ جهانی، حمله آلمان به روسیه
۱۲ مرداد	حمله انگلستان به آلمان
۲۵ مرداد ۱۲۹۳	انتصاب مستوفی الممالک، سیاستمدار با تجربه و مورد احترام به ریاست وزرایی
۲۷ مرداد ۱۲۹۳	اعلام بی‌طرفی آمریکا از سوی ودرود ویلسون، رئیس جمهور آمریکا
۹ آبان ۱۲۹۳	اعلام بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی از سوی احمدشاه قاجار
۹ آبان ۱۲۹۳	ارتش انگلیس مرکب از سربازان انگلیسی و هندی در جنوب ایران پیاده شدند. هدف اعلام شده، حفظ امنیت میدان‌هاى نفتى و پالایشگاه آبادان است
۱۲ آبان ۱۲۹۳	ممنوعیت صدور مواد غذایی به خارج از کشور به علت شیوع قحطی
۱۶ آبان ۱۲۹۳	اعلام آماگى روستاییان خوزستان براى مقابله با ارتش انگلیس برای دفاع در مقابل نیروهای انگلیسی
۳۰ آبان ۱۲۹۳	انگلیسی‌ها بصره را به تصرف خود درآوردند
۱۳ آذر ۱۲۹۳	افتتاح دوره سوم مجلس شورای ملی در تهران

 

همایش ایران و جنگ جهانی اول

«همایش ایران و جنگ جهانی اول» به همت معاونت اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران روز دوازده اسفندماه در کتابخانه ملی برگزار می‌شود.

به گزارش گروه فرهنگی آنا به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی،این همایش به مناسبت نقض بی طرفی ایران در جنگ جهانی اول و به همت نهادهایی چون معاونت اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی با همکاری انجمن پژوهشگران تاریخ، پژوهشکده اسناد، انجمن ایرانی تاریخ، انجمن زنان پژوهشگر تاریخ و مجمع هماهنگی کانون های اسنادی و تاریخ پژوهی کشور ( مهتاب) برگزار می‌شود.

قرار است در حاشیه برگزاری این همایش،اسنادی از جنگ جهانی اول و اسنادی از دوره قاجار در سالن دائمی نمایشگاه آرشیو ملی در معرض دید قرار بگیرد.

همایش «ایران و جنگ جهانی اول:یکصدمین سال نقض بی طرفی ایران در جنگ جهانی اول» در روز یاد شده از ساعت از ساعت 8:30 تا 15 در ساختمان آرشیو ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی به آدرس: بزرگراه شهید حقانی ( شرق به غرب) نبش خیابان کوشا، ساختمان آرشیو ملی ایران برگزار می‌شود.

ویژه نامۀ ایران و جنگ جهانی اول

شمارۀ 64 نشریۀ گفتگو (آبان 93) ویژه نامۀ ایران و جنگ جهانی اول منتشر شد

در این شماره خواهیم خواند:

جنگی که همه چیز را تغییر داد/ مارگارت مک میلان
ایران در جنگ جهانی اول/ کاوه بیات
ایران و تشکیلات مخصوصۀ عثمانی/ صادق ساری سامان
امیر مؤید باوند و اتحاد ملی طبرستان/ مصطفی نوری
مطبوعات ایران در جنگ جهانی اول/ مسعود کوهستانی نژاد
در نیمه راه کنفرانس صلح پاریس/ محمود لشگری
و...

زندگی و اقدامات لارنس آلمانی در ایران

مرضیه یحیی آبادی

جنگ بین الملل اول، در سال 1914م/1332ق به وقوع پیوست. موضع گیری سیاسی ایران به هنگام وقوع جنگ، اتخاذ سیاست بیطرفی به عنوان مناسب ترین گزینه در آن برهه زمانی بود. در آغاز جنگ بزرگ، دولت ایران توسط سفارتخانه‌های خود در کشورهای خارجی، بیطرفی خود را اعلام کرد و از دولتهایی که در خاک ایران نیرو داشتند تقاضا کرد، با احترام به بیطرفی ایران، قسمتهای اشغالی را تخلیه نمایند؛ اما دولتهای ذینفع، نه تنها به این اعلامیه اعتنایی نکردند؛ بلکه قوای خویش را در ایران تقویت نمودند.

با آغاز جنگ، چشم امید ایرانیان به نیروی سوم یعنی آلمان دوخته شده بود. آلمان از نظر ایرانیان ــ حداقل در رابطه با ایران ــ به روش استعمارگرانه نپرداخته بود. ایرانیان از اینکه می‌دیدند آلمان با روس و انگلیس، وارد جنگ شده، شادمان بودند و پیروزی آلمان را به یک معنی پیروزی خود می‌دانستند. چراکه با شکست روسیه و انگلیس، ایران نیز از قید نفوذ سیاسی آن دو دولت آزاد می‌شد. سیاستمداران آلمانی نیز از این مسئله استفاده کردند و فعالیتهای خود را در ایران گسترش دادند. به آزادیخواهان ایران نزدیک شدند و ایلات و عشایر را بر ضد انگلیس شوراندند. «ویلهلم لیتن» یکی از کارگزاران سیاسی آلمان که در اثنای جنگ جهانی اول در ایران فعالیت داشت می‏گوید: همانطور که در کشورهای بیطرف معمول است وظیفه ما عبارت بود، از فعالیت در جهت جلوگیری از سمتگیری موفق کشور میزبان به سود دشمن و حتی‌‏الامکان کشاندن آن کشور به اردوی خود، اما در ایران داشتن چنین عقیده‌‏ای خطا و اشتباهی آشکار بود؛ چه، ایران به قدری از روسیه و بریتانیا سابقه تلخ داشت که ایرانیان، بدون هیچ تبلیغی، از بدو امر طرفدار آلمان محسوب می‏شدند.  

ایران در جنگ جهانی اول

                                                                                 

بیستم آبان سالروز خاتمه جنگ جهانی اول است. جنگی که از مرداد سال 1293 / ژوئیه 1914 به بهانه ترور ولیعهد اتریش در سارایو مرکز بوسنی آغاز شد و تا آبان 1297 به مدت 51 ماه ادامه یافت.

جنگ جهانی اول هشت روز پس از تاجگذاری احمد‌شاه آخرین پادشاه سلسله قاجار آغاز شد. مستوفی‌الممالک نخست‌وزیر وقت ایران بلافاصله پس از آغاز جنگ، بیطرفی کامل خود را اعلام کرد اما دولتهای درگیر در جنگ، این بیطرفی را نادیده گرفتند و نیروهای خود را از هر سو وارد ایران کردند. روسهای تزاری به فرماندهی ژنرال «باراتف» از بندر انزلی تا اصفهان را میدان تاخت و تاز خود قرار دادند. عثمانی‌ها با حمایت آلمان از مرزهای غرب کشور تا مرکز همدان پیش آمدند و از آنجا راهی قفقاز و مرزهای روسیه شدند. واکنش متقابل روسیه چنان عثمانی‌ها را به عقب راند که آذربایجان شرقی در بهمن 1293 به اشغال نظامیان روس درآمد.