علی اکبر تشکری : عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه یزد
مجتبی احمدی : دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه خلیج فارس، بوشهر
جنگ بین الملل اول هنگامى آغاز شد که ایران یکى از متشنج ترین دوران تاریخى خود را سپرى مى کرد و از استقلال، فقط نام آن را با خود یدک مى کشید، از یک سو به موجب قرارداد 1907 م نواحى شمالى و جنوبى کشورمان عرصه ى زیاده خواهى هاى روسیه و انگلستان شده واز دیگر سو، شاهى جوان و کم تجربه در امور دیپلماتیک بر مسند سلطنت کشورى چون ایران تکیه زده بود که از فن مملکت دارى، بهره ى چندانى نداشت. در چنین وضعیتى است که دولت ایران توسط مستوفى الممالک، رییس الوزراء وقت در مجامع بین الملل اعلان بى طرفى مى کند اما این اعلان موضع ایران، توسط قدرت هاى متخاصم روسیه و انگلستان به رسمیت شناخته نمى شود و پس از مدت زمانى اندک در رمضان 1324 ه.ق مصادف با اوت 1914 م کشورمان ایران وارد کارزارى سخت و سهمگین با ابرقدرت هاى تا بن دندان مسلح، مى شود.در این میان و هم زمان با شدت گیرى هیجانات عمومى در فارس و بوشهر بر علیه نیروهاى متخاصم انگلیسى یکى از شهرهایى که به حق نقش مهمى را در این برهه از تاریخ ایران ایفا کرد، شهر کازرون و مجاهدین کازرونى بودند. در هنگامه اى که حس انزجار و تنفر عمومى در فارس روز به روز زیادت مى گرفت، مبارزان کازرونى به تأسى از فتاوى علماى وقت پاى در میدان مبارزه اى هر چند نابرابر با استعمارگران انگلیسى گذاشتند، به طورى که در وهله ى اول، توانستند لطمات فراوانى را بر پلیس جنوب وارد آورند. تلفیق شدن احساسات ملى و مذهبى مردم و مبارزان منطقه ى کازرون با روحیه ىسلحشورى در آنان، مانعى بس محکم بر سر راه نیروهاى انگلیسى براى رسیدن به اهدافشان پدید آورده بود. از آن جایى که هدف دولتمردان انگلیسى استقرار امنیت در نواحى پس کرآن هاى خلیج فارس و جاده هاى مواصلاتى مرتبط با آن بود، در دست داشتن کازرون به منزله ى پلى بود که آنان را به مرکز ایران متصل مى ساخت، براساس چنین سیاستى است که صاحب منصبان پلیس جنوب و ایادى داخلى آن بیشترین توان خود را صرف از پاى درآوردن مبارزان این خطه و رهبر کردند، همه ى این عوامل دست به دست هم مى دهند، تا منطقه ى « ناصر دیوان کازرونى » آنان کازرون در این مقطع بحرانى از تاریخ کشورمان به یکى از کانون هاى مهم ضد انگلیسى تبدیل شود و جور بى تدبیرى هاى بسیارى از رجال آن دوره را با رشادت ها و دلیرمردى زایدالوصف مردم و مبارزان خود جبران نماید. براساس چنین جایگاهى، پژوهش مورد نظر با استفاده از روش توصیفى - تحلیلى به تشریح اوضاع سیاسى کازرون در خلال جنگ جهانى اول مى پردازد. بدین منظور و براى فهم هر چه بیشتر مطلب، ارایه ى دورنمایى از تأثیرات این جنگ بر ایران و هم چنین نحوه ى تشکیل پلیس جنوب در مناطق جنوبى کشورمان لازم مى نماید.
مرتضی نورائی : استادیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان
زینت قنبری نژاد : دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان
در عصر قاجار، ایران به شش ایالت تقسیم مى شد. در این تقسیم بندى تمام نواحى جنوب ایران تحت عنوان ایالت فارس نام داشت. این ایالت یکى از بزرگ ترین و پرآوازه ترین ایالت هاى ایران به شمار مى رفت و از نظر جغرافیایى و به ویژه استراتژیکى موقعیت خاصى داشت. این ایالتاز شمال به بلوک قمشه (شهررضا ) و ولایت اصفهان، از مشرق به بلوک بابک یزد، سیرجان و بلوچستان و از جنوب به تنگه هرمز وخلیج فارس محدود مى شد. از جنوب شرقى تا مغربموازى با ساحل خلیج فارس از جاسک تا زیدون 1128 کیلومتر، از خیرآباد نى ریز تا بندر بوشهر به عرض 50 کیلومتر گسترده شده بود.این ناحیه منطقه اى بود،کوهستانى که ارتفاعات آن به طور کلى از شمال غربى به جنوب شرقى کشیده شده است. در شمال غربى منطقه، ارتفاعات به هم گره خورده و پرتگاه هاى عمیق و گذرگاه هاى دشوار بافت کوه ها را تشکیل مى دهد. بخشى از این منطقه که در قسمت هاى پست ساحلى خلیج فارس واقع شده است، به منطقه ى گرمسیر معروف است که بندر خرمشهرتا میناب را در بر مى گیرد. بخش عمده ى دیگر از این محدوده را مناطق کوهستانى یا سردسیر تشکیل مى دهد. این ایالت از 62 بلوک تشکیل مى شد که همین گستردگى بلوکات یکى از علل هرج و مرجفراوان در این ناحیه بود و علاوه بر آن جابه جایى عشایر، رقابت ایلات، خانواده هاى بزرگ و خآن هاى محلى نیز باعث وخامت بیشتر اوضاع مى گردید. دولت هم دراین زمان از لحاظ داخلىبسیار گرفتار و پریشان بود، رسیدگى کمترى نسبت به اوضاع این نواحى داشت و نتیجه ى آنشورش و هرج و مرج هرچه بیشتر در این نواحى بود. ایالت فارس ایالتى پر درآمد و حاصلخیز بود. فرمانفرمایان آن عموماً از میان شاهزادگان ورجال درجه یک قاجار انتخاب مى شدند.آن ها هیچ توجهى به امور مردم این نواحى نداشتند و تنها پول آن ها را مى شناختند. حاکم فارس با لقب فرمانفرما بالاترین مقام بود. فرمانفرماى فارسبعد از انتصاب بر حسب معمول، شهر ها و بلوکات محل را به مزایده مى گذاشت و هرکس بهاى بیشتر مى داد، حکومت آن ناحیه را به دست مى آورد. آن ها بعد از انتصاب به محل حکومت خودمى رفتند و با زور و ستم، از هرکس هرچه داشت، مى گرفتند تا جبران پولى شود که براى خرید حکومت آن ناحیه پرداخت کرده بودند. بنابراین وجود اختلافات دایمى یکى از ویژگى هاى بارز این ایالت در این برهه ى زمانى بود.
محمد علی توانا : استادیار علوم سیاسی دانشگاه یزد
میترا توانا
آیت الله عبدالحسین لاری در سال 1264 ق 1848 م در نجف اشرف متولد شد. خانواده ى اواز علما و روحانیون دزفولی اصل ساکن نجف اشرف بودند که قرن ها پیش به عراق مهاجرت کرده بودند. عبدالحسین در جوانی وارد حوزه ى علمیه ى نجف اشرف شد و در محضر اساتیدبرجسته آن زمان یعنی آیت الله سید محمد حسن شیرازی (معروف به میرزای شیرازی) و آیت الله شیخ حسینقلی همدانی (معروف به آخوند همدانی) تعیلم یافت و نهایتاً در سال 1310 ق از طرف.(39 : میرزای شیرازی به درجه ى اجتهاد نایل آمد (وثوقی؛ 1383 در سال 1309 ق اتفاقی رخ داد که وی را به یکی از برجسته ترین شخصیت های فارس دردوران معاصر تبدیل نمود. در این سال انجمن تجار لارستان، هیأتی به سرپرستی حاج علی وکیل به عتبات عالیات اعزام نمود تا فردی مناسب برای رهبری مبارزات عدالت خواهانه این دیار بیابند. این هیأت نزد آیت الله میرزای شیرازی می روند و تقاضای خود را مطرح می کنند. میرزای شیرازی نیز سید عبدالحسین – که در آن زمان به سید عبدالحسین نجفی معروف بودند - را به آنان معرفی می کند. سید نیز تقاضای تجار لارستان را می پذیرد و در همان سال در میان استقبال .( گرم اهالی لارستان وارد شهر لار می شود (همان: 42 با وجود این که، آیت الله سید عبدالحسین لاری یکی از شخصیت های برجسته ى بلاد فارس در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی است، اما اندیشه های وی کمتر شناخته شده است. لذا شناخت ابعاد مغفول اندیشه ی وی بسیار ضروری است. به همین دلیل این مقاله تلاش می کند بر اساس چهارچوب نظری منطق عملی، ابعاد مختلف اندیشه ى وی را آشکار کند. مقاله ى حاضر، چهارچوب نظری برای تحلیل اندیشه ی آیت الله عبدالحسین لاری ارایه می کند که الگوی منطق عملی نام دارد.