اوضاع سیاسى کازرون در جنگ جهانى اول

علی اکبر تشکری : عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه یزد

مجتبی احمدی : دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه خلیج فارس، بوشهر

جنگ بین الملل اول هنگامى آغاز شد که ایران یکى از متشنج ترین دوران تاریخى خود را سپرى مى کرد و از استقلال، فقط نام آن را با خود یدک مى کشید، از یک سو به موجب قرارداد 1907 م نواحى شمالى و جنوبى کشورمان عرصه ى زیاده خواهى هاى روسیه و انگلستان شده واز دیگر سو، شاهى جوان و کم تجربه در امور دیپلماتیک بر مسند سلطنت کشورى چون ایران تکیه زده بود که از فن مملکت دارى، بهره ى چندانى نداشت. در چنین وضعیتى است که دولت ایران توسط مستوفى الممالک، رییس الوزراء وقت در مجامع بین الملل اعلان بى طرفى مى کند اما این اعلان موضع ایران، توسط قدرت هاى متخاصم روسیه و انگلستان به رسمیت شناخته نمى شود و پس از مدت زمانى اندک در رمضان 1324 ه.ق مصادف با اوت 1914 م کشورمان ایران وارد کارزارى سخت و سهمگین با ابرقدرت هاى تا بن دندان مسلح، مى شود.در این میان و هم زمان با شدت گیرى هیجانات عمومى در فارس و بوشهر بر علیه نیروهاى متخاصم انگلیسى یکى از شهرهایى که به حق نقش مهمى را در این برهه از تاریخ ایران ایفا کرد، شهر کازرون و مجاهدین کازرونى بودند. در هنگامه اى که حس انزجار و تنفر عمومى در فارس روز به روز زیادت مى گرفت، مبارزان کازرونى به تأسى از فتاوى علماى وقت پاى در میدان مبارزه اى هر چند نابرابر با استعمارگران انگلیسى گذاشتند، به طورى که در وهله ى اول، توانستند لطمات فراوانى را بر پلیس جنوب وارد آورند. تلفیق شدن احساسات ملى و مذهبى مردم و مبارزان منطقه ى کازرون با روحیه ىسلحشورى در آنان، مانعى بس محکم بر سر راه نیروهاى انگلیسى براى رسیدن به اهدافشان پدید آورده بود. از آن جایى که هدف دولتمردان انگلیسى استقرار امنیت در نواحى پس کرآن هاى خلیج فارس و جاده هاى مواصلاتى مرتبط با آن بود، در دست داشتن کازرون به منزله ى پلى بود که آنان را به مرکز ایران متصل مى ساخت، براساس چنین سیاستى است که صاحب منصبان پلیس جنوب و ایادى داخلى آن بیشترین توان خود را صرف از پاى درآوردن مبارزان این خطه و رهبر کردند، همه ى این عوامل دست به دست هم مى دهند، تا منطقه ى « ناصر دیوان کازرونى » آنان کازرون در این مقطع بحرانى از تاریخ کشورمان به یکى از کانون هاى مهم ضد انگلیسى تبدیل شود و جور بى تدبیرى هاى بسیارى از رجال آن دوره را با رشادت ها و دلیرمردى زایدالوصف مردم و مبارزان خود جبران نماید. براساس چنین جایگاهى، پژوهش مورد نظر با استفاده از روش توصیفى - تحلیلى به تشریح اوضاع سیاسى کازرون در خلال جنگ جهانى اول مى پردازد. بدین منظور و براى فهم هر چه بیشتر مطلب، ارایه ى دورنمایى از تأثیرات این جنگ بر ایران و هم چنین نحوه ى تشکیل پلیس جنوب در مناطق جنوبى کشورمان لازم مى نماید.